Het is normaal dat je witte afscheiding in je onderbroek aantreft. Het is een combinatie van afgestoten cellen van de vaginawand, gezonde bacteriën en uiteraard vocht of beter gezegd slijm van de baarmoederhals. Vaginale afscheiding speelt een rol tijdens de vruchtbare dagen van je menstruatiecyclus. Het is het slijm wat je vagina gezond en vrij van infecties houdt. Je kunt zonder al te veel kunst en vliegwerk je cervixslijm (baarmoederhalsslijm) observeren. Daarbij let je op de textuur, kleur en hoeveelheid gedurende je hele cyclus. Tref je overvloedig dik, glad slijm, helder van kleur? Dan weet je dat je in je vruchtbare dagen bent voor de ovulatie maar let op! Dat is niet het definitieve teken wat de doorslag geeft. Alleen slijm observeren is niet voldoende het is wat je naast het analyseren van je basale lichaamstemperatuur (BBT) kunt doen. De BBT meten met een cyclus tracker als Daysy is de eerste stap, cervixslijm observeren is een optie om erbij te doen maar niet noodzakelijk voor een nauwkeurig beeld van je vruchtbare en onvruchtbare dagen. Heb je een Daysy cyclus tracker? Dan is wat Daysy berekent op basis van je BBT-waarden en menstruatie dagen bevestigen voldoende.
Hoe? Wat cervixslijm?
Je kunt cervixslijm observeren terwijl je op het toilet zit, bij het afvegen zie je de kleur op het toiletpapier en kun je de textuur checken met je vingers om inzicht te krijgen hoe het met je ovulatie en hormonale balans gesteld is. Je maakt het vruchtbare cervixslijm met een specifieke reden. Het is namelijk voedsel voor sperma, het zorgt dat sperma kan overleven, snel kan zwemmen om de eicel gelijk na het moment van ovulatie te bevruchten.
Je cervixslijm zegt iets over je hormonale gezondheid en veranderd dus gedurende je cyclus omdat niet op iedere dag dezelfde hormonen actief zijn. Je bent ook niet iedere dag van de maand vruchtbaar! Zwanger worden kan enkel binnen 18 uur vanaf het moment van de eisprong. Hoogste tijd om hier meer over te leren! Want wat, waar en hoe ziet het eruit? Na het lezen van deze blog weet je het!
Vruchtbaar cervixslijm is een vruchtbaarheidsteken
Je maakt vruchtbaar cervixslijm op het moment dat je veel oestrogeen produceert. Het is romig, nat en glibberig. Ziet eruit als rauw eiwit wat best meer kan zijn als de rest van de maand. Het hormoon oestrogeen is hoog net voor de ovulatie. Op dat moment dient het slijm als voeding voor sperma om te blijven overleven en daar te komen waar het moet zijn, bij de eisprong het liefst binnen een paar minuten. Zonder dit vruchtbare cervixslijm doet sperma er uren over om te komen waar het moet zijn als je een kinderwens hebt. Anticonceptie zoals de mini-pil en de Mirina spiraal berusten op het voorkomen van het maken van vruchtbaar cervixslijm wat op zichzelf een conceptie kan voorkomen maar daarmee ook de beschermende aspecten voor jouw lichaam hinderen.
Kan ik op meer momenten vruchtbaar cervixslijm hebben?
Vruchtbaar cervixslijm is een belangrijk onderdeel van natuurlijke gezinsplanning (NFP). Er zijn situaties bekend waarop vrouwen meerdere momenten in de cyclus vruchtbaar cervixslijm produceren. Stel je hebt een lange folliculaire fase (na de menstruatie tot de ovulatie) door bijvoorbeeld stress dan kan je oestrogeenspiegel stijgen en dalen, niet stabiel hoog blijven. Die fluctuatie kan zorgen dat je sommige dagen vruchtbaar cervixslijm maakt maar de eisprong nog uitblijft. Dames die met een cyclus tracker meten signaleren dit want ze blijven rode dagen houden. Hun BBT blijft laag wat een teken is dat de ovulatie nog niet heeft plaatsgevonden, je zit nog steeds in de vruchtbare dagen voor de ovulatie omdat sperma maximaal 5 dagen inwendig kan blijven overleven.
Je kunt dus meerdere keren vruchtbaar cervixslijm hebben voordat je uiteindelijk ovuleert. Vertrouw daarom niet enkel op je cervixslijm als teken dat je ovulatie komt, maar combineer het met het meten van de basale lichaamstemperatuur (BBT) zoals met de sensor op de Daysy.
Stel je meet geen BBT met een Daysy en treft vruchtbaar cervixslijm bij het afvegen na het plassen. Jullie hebben geen kinderwens, zijn nog een paar dagen voorzichtig en gebruiken condooms. Maar na 4 dagen denk je 'het kan wel weer zonder'. Prompt is je ovulatie deze cyclus later en je raakt ongewenst zwanger. Dit risico wil je niet lopen.
Moet ik dit dan allemaal bijhouden?
Nee, het is niet nodig maar het kan wel. In de DaysyDay app kun je aangeven hoe je 'cervical fluid' (cervixslijm) eruitziet. Voor je Daysy is het overigens niet nodig dat je vaginaal afscheiding checkt. Daysy calculeert je vruchtbare en onvruchtbare dagen enkel op basis van je BBT (basale lichaamstemperatuur) en de menstruatie dagen die je bevestigt. Dat komt omdat Daysy een slim intern algoritme heeft wat met een nauwkeurigheid van 99,4% vruchtbare van onvruchtbare dagen kan onderscheiden.
Waar komt cervixslijm vandaan?
De baarmoederhals met baarmoedermond zit onderaan de baarmoeder en steekt uit in de vagina, de hals opent en sluit cyclisch. In de klieren boven in de baarmoederhals wordt baarmoederhalsslijm van verschillende kwaliteit geproduceerd, wat zo we nu weten informatie geeft over of je in de vruchtbare fase bent of niet. Soms is het cervixslijm dik en ondoordringbaar en sluit het de baarmoederhals af om je te beschermen tegen ziektekiemen. Het voorkomt dat sperma binnendringt, wat een prachtig mechanisme van moeder natuur is omdat je de meeste dagen van je cyclus hormonaal niet klaar bent voor een eisprong, laat staan een conceptie.
Hoe kan ik het cervixslijm controleren?
Het is niet zo ongemakkelijk als je misschien denkt. Je hoeft niet per se je vinger helemaal in je vagina te steken. Het slijm direct bij de vaginale opening is voldoende om de consistentie te controleren. Je neemt wat cervixslijm met de wijsvinger (eventueel samen met de middelvinger) en controleert of het slijm romig, waterig of rekbaar is (zie afbeeldingen verderop in deze blog). Misschien heb je gemerkt dat in je meest vruchtbare fase, het toiletpapier "glijdt" of dat er meer slijmresten achterblijven na het afvegen.
Ik wil zwanger worden
Sperma kan onder optimale omstandigheden maximaal 5 dagen overleven in het vrouwelijk lichaam. De meest optimale omstandigheden zijn wanneer er vruchtbaar cervixslijm aanwezig is. Maar stel je bemerkt geen vruchtbaar cervixslijm? Dat wil niet zeggen dat er dan geen ovulatie komt. Je kunt zwanger raken als het eitje vrijkomt ook als je het vruchtbare cervixslijm gemist hebt. Handige tips als je meer wilt weten over de beste manier om bezig te zijn met Natuurlijke Gezinsplanning.
Lets go!
Hoe verandert cervixslijm tijdens de cyclus?
Onderstaande afbeelding toont het verband tussen vruchtbaarheid, basale lichaamstemperatuur (BBT), hormonen en de consistentie van cervixslijm vóór de eisprong gedurende het blauwe kader van je cyclus. De 4 verschillende consistenties gaan we verder doornemen.
Onvruchtbaar: droog en ondoordringbaar
Klieren aan de basis van de baarmoederhals produceren onvruchtbaar slijm meestal na de menstruatie en nadat de eisprong heeft plaatsgevonden. Zodra de menstruatiebloeding stopt, sluit de baarmoederhals zich en blokkeert een voor sperma ondoordringbaar slijm de weg naar de baarmoeder. Dit onvruchtbaar slijm is meestal niet zichtbaar bij de vaginale opening, vandaar dat er weinig of geen zichtbare afscheiding is en de vagina wat droog aanvoelt. Hoelang deze fase aan het begin van de cyclus duurt, hangt af van de mate van rijpheid van de groeiende follikels en of hun groei wordt beïnvloed door invloeden van buitenaf, zoals stress, een streng dieet, extreme sporten, enzovoort, die allemaal een vertraging in het proces naar vruchtbaar slijm kunnen veroorzaken. In zeer korte cycli kan deze fase worden overgeslagen. Heb je een zeer lange cyclus dan kunnen natte en droge fasen elkaar meerdere keren afwisselen. Sperma is niet bestand tegen deze zure vaginale omgeving en overleeft daarom maximaal 3 uur.
Mogelijk vruchtbaar: kleverig, klonterig tot romig
Er wordt steeds meer oestrogeen geproduceerd in de groeiende follikels en het hormoon wordt via de bloedbaan doorgegeven naar onder andere de hersenen en de baarmoederhals. Nu produceren de klieren iets hoger in de baarmoederhals plakkerig klonterig slijm dat geleidelijk vloeibaarder en romiger wordt. De vagina wordt vochtiger en je ziet nu meer sporen van het cervixslijm als je de baarmoedermond zou bekijken, wat we niet zelf kunnen! Dit zijn de eerste tekenen dat je je vruchtbare fase ingaat. Het is nog steeds moeilijk voor de zaadcellen om zich snel te verplaatsen, maar sperma kan zich nu beschermen tegen het zure vaginale milieu, al is het maar voor korte tijd, dankzij de consistentie van het slijm.
Vruchtbaar: Vloeibaar en elastisch
Een paar dagen voordat de follikel klaar is om te scheuren en een gerijpte eicel in de eileider los te laten, stijgt het oestrogeengehalte sterk. Het vaginale klimaat wordt vochtig en het slijm wordt nu geproduceerd in de klieren in het bovenste gedeelte van het baarmoederkanaal. Dit oestrogeenslijm is rekbaar en vloeibaar, vaak zelfs 'spinbaar', en lijkt erg op rauw eiwit of nog wateriger. Dit slijm beschermt, filtert, voedt en transporteert het sperma. De suiker die erin zit lokt sperma naar de baarmoederhals. Het sperma kan hier 3 tot maximaal 5 dagen overleven. Dit is nu de beste tijd om intiem te zijn als je nu een zwangerschapswens hebt. Om er zeker van te zijn dat er op het moment van de eisprong genoeg levend sperma aanwezig is, is om de 2 dagen intiem zijn met je partner verstandig als jullie een kinderwens hebben.
Na de eisprong
De overgebleven follikel die de eicel vrijgaf gaat progesteron produceren. Dit hormoon circuleert vervolgens door het hele lichaam via de bloedbaan. De basale lichaamstemperatuur (BBT) stijgt meetbaar en het slijm, dat nu wordt geproduceerd door de klieren in het onderste deel van de baarmoederhals, wordt weer ondoordringbaar, waardoor de baarmoederhals wordt afgesloten.
Verschillen in het cervixslijm patroon
Het is belangrijk om te weten dat verschillende factoren de kwaliteit van het cervixslijm kunnen beïnvloeden, wat de beoordeling ervan enigszins kan bemoeilijken. Zowel stress als seksuele opwinding kunnen een tijdelijke toename van vaginale afscheiding veroorzaken. Dit laatste kan zelfs vruchtbaar cervixslijm lijken te zijn, zoals voor de eisprong, terwijl het dat niet is. Verder kunnen onder andere hoestdrankjes de afscheiding vloeibaar maken, wat ook niet verward moet worden met de kwaliteit van vruchtbaar slijm. Als je vruchtbaar cervixslijm aantreft maar geen basale lichaamstemperatuur stijging, kan het zijn dat je geen eisprong hebt en dus nog niet zwanger kunt raken.
Factoren die cervixslijm productie kunnen beïnvloeden
Hormonale disbalans, oestrogeen niet krachtig genoeg, te weinig progesteron
Vaginale sex
Gebruik van bepaalde medicaties
Douchen/baden
Gebruik van vaginale douches (verstoren de pH van je slijmvliezen)
Recent gebruik van anticonceptie of de morning-after pil
Vaginale infecties, schimmelinfecties
Borstvoeding
Na een miskraam wanneer je cyclus weer moet opstarten
Na een bevallig wanneer je cyclus weer moet opstarten
Darmklachten, verstoring van darmslijmvlies kan het vaginale milieu belasten
Maar hoe? Als ik geen kinderwens heb?
Als je niet zwanger wilt raken, gebruik je tijdens vruchtbare dagen een barrière methode als bijvoorbeeld condooms, daardoor krijgt sperma niet de kans om bij de eicel te komen. Zowel met als zonder kinderwens wil je weten wanneer de vruchtbare dagen zijn, wanneer je de ovulatie kunt verwachten en of die heeft plaatsgevonden. Stel je blijft nog rode kleuren houden dan weet je dat de ovulatie nog niet geweest is. Jouw vruchtbare dagen eindigen pas na de ovulatie, wanneer je progesteron maakt wat je BBT 0.2 - 0.55 graden Celsius laat stijgen. Een paar dagen na de ovulatie krijg je pas groene onvruchtbare dagen aangegeven door je Daysy, dan is de kans voorbij om zwanger te kunnen raken.
Waarom gebruikt Daysy geen cervixslijmgegevens voor de kleur bepaling?
Het beoordelen van cervixslijm vergt kennis, tijd en oefening daar is niet iedereen die net stopt met anticonceptie of nog weinig inzicht heeft in bedreven. Maar wij willen je helpen hebben het eenvoudig en makkelijk gemaakt mocht je het willen noteren. Je kunt in de DaysyDay app onder de grafiek van je metingen via 'cervical fluid' in het scherm komen waar je de 4 verschillende opties aantreft (zie bovenstaande foto's) behorende bij de fase in je cyclus. De 4 opties maken het makkelijker om te weten wat je kunt verwachten. Geen stress als je het nog niet herkent of kunt waarnemen. Zoals gezegd is het geen 'must' want de meting in de ochtend is bepalend. Cervixslijm kan wisselen per cyclus en is niet een doorslaggevende factor.
Daysy is ontworpen om zelfstandig te gebruiken zonder dat aanvullende training nodig is. Voor het observeren en analyseren van cervixslijm is echter wel training nodig.
Wetenschappelijk gezien is er momenteel geen gestandaardiseerde, betrouwbare methode om de kwaliteit van het slijm objectief te observeren en te beoordelen - vooral gezien de verschillende factoren die de aard van het slijm voor elk individu kunnen beïnvloeden. Een aantal medicijnen heeft invloed op de slijmvliezen en zelfs dorst of droogte kan de consistentie van het cervixslijm veranderen en de interpretatie complexer en minder betrouwbaar maken. Tussen 40-50 jaar verandert je hormonale balans richting de menopauze, veel dames geven aan dat ze hinder hebben van vaginale droogte.
Daysy is makkelijk in gebruik
We hebben Daysy zo ontworpen dat het makkelijk te gebruiken is, zonder dat je gespecialiseerde training of diepgaande kennis nodig hebt. Daysy is eenvoudig in gebruik en betrouwbaar. We bieden dames wel de mogelijkheid dus als je cervixslijm wilt bijhouden staat niets je in de weg!
1) Nansel, T. R. et al. The association of psychosocial stress and bacterial vaginosis in a longitudinal cohort. Am. J. Obstet. Gynecol. 194, 381–6 (2006).
2) Check, J. H., Adelson, H. G. & Wu, C.-H. Improvement of cervical factor with guaifenesin. Fertil. Steril. 37,707–708 (1982).
3) Su HW et al . Detection of ovulation, a review of currently available methods. Bioeng Transl Med. 2017;2(3):238-246.
4) Hassan, M. A. . & Killick, S. R. Negative lifestyle is associated with a significant reduction in fecundity. Fertil. Steril. 81, 384–392 (2004).