Hoeveel weet jij over je menstruatiecyclus?
Onze menstruatiecyclus beïnvloedt bijna alle aspecten van het dagelijks leven van ons als vrouw. Daarom is het zo belangrijk om te weten wat er in je lichaam gebeurt. Als je jouw menstruatiecyclus begrijpt, weet je beter hoe het staat met je gezondheid. In deze blog vertellen we alles over het vrouwelijke voortplantingssysteem en de menstruatiecyclus. Want hoe meer je over je menstruatiecyclus weet, herken je als het niet goed loopt en kun je contact opnemen zodat wij je helpen met tips hoe je hormonale balans te verbeteren.
De menstruatiecyclus
De menstruatiecyclus is een reeks opeenvolgende gebeurtenissen in het vrouwelijke voortplantingssysteem. Je cyclus heeft als het goed is een regelmatig patroon dat zich maandelijks herhaalt. Bij volwassenen duurt een gezonde menstruatiecyclus tussen de 21 en 35 dagen. Pubers/tieners kunnen de eerste 3 jaar na de eerste menstruatie langere cycli hebben.
Je menstruatiecyclus is niet alleen je menstruatie, eigenlijk gaat het om het verloop tussen de menstruaties. Als je gezond bent heb je een regelmaat waarbij je in 1 jaar tijd best wisselende lengten van je cycli mag hebben met een verschil van 6 dagen. In principe is een gezonde cyclus een cyclus zonder klachten. Spelen er gezondheidsproblemen dan merk je dat aan je cyclus. Zie je menstruatiecyclus dus als een maandelijkse gezondheidsrapportage die je kunt gebruiken om je algehele gezondheid te verbeteren.
Het vrouwelijke voortplantingssysteem
Het vrouwelijke voortplantingssysteem omvat inwendige organen, klieren en de vulva [1]:
· Eierstokken - Dit zijn de primaire voortplantingsorganen bij vrouwen. Ze produceren eitjes en de cyclushormonen oestrogeen en progesteron. De eitjes liggen in een beschermende zak (follikel) waar ze groeien en rijpen. Bij de geboorte heb je alle voorraad eitjes die nodig zijn tot de menopauze al in hun eierstokken, maar ze beginnen pas te groeien in de puberteit.
· Baarmoeder - Dit peervormige orgaan, ongeveer zo groot als een vuist, herbergt de groeiende foetus tijdens de zwangerschap. Voor de puberteit is de baarmoeder veel kleiner, daarna groeit ze tot 5 à 10 cm. Vandaar dat je voor de eerste menstruatie (menarche) al pijn kunt ervaren in de onderbuik! De baarmoeder groeit nog verder tijdens de zwangerschap en breidt zich uit naar de zijkanten en boven de navel uiteraard goed beschermt in het bekken. De baarmoeder heeft een slijmvlies, het endometrium, dat tijdens de menstruatiecyclus in dikte varieert. Het bevat bloedcellen, voedingsstoffen en weefsels. Zonder zwangerschap breekt het baarmoederslijmvlies af en wordt het afgestoten als menstruatie, ongeveer 500 keer in het leven van een vrouw.
Hoewel de kaakspier het Guinness wereldrecord voor de sterkste spier heeft, is de baarmoeder qua gewicht het sterkst. Ze genereert genoeg kracht om een baby door het geboortekanaal te duwen, ondanks dat ze dun is.
Interessant is dat de baarmoeder meer is dan alleen een huis voor baby's. Nieuw onderzoek toont aan dat ze verbonden is met je hersenen en je geheugen kan beïnvloeden [2].
Leuk weetje! De baarmoeder maakt tijdens de zwangerschap een nieuw orgaan, de placenta. Dit voedt de baby, geeft zuurstof en voert afvalstoffen af voordat de nieren, longen, huid en lever volledig functioneel zijn bij de geboorte.
· Baarmoederhals - Dit is het smalle deel van de baarmoeder. Het heeft een centrale opening die de menstruatie doorlaat en die tijdens de geboorte wijder wordt om de baby naar buiten te laten. Tijdens de zwangerschap vormt de baarmoederhals een slijmprop die de baby beschermt tot hij of zij geboren wordt.
Door hormonale schommelingen tijdens de menstruatiecyclus ondergaat de baarmoederhals verschillende veranderingen, veranderingen in vorm en afscheiding. Baarmoederhalsafscheiding is essentieel omdat het de baarmoeder beschermt tegen bacteriën en bijdraagt aan de vruchtbaarheid van de vrouw, de beweeglijkheid en overlevingskans van het sperma van de man.
· Vagina – Het bredere flexibele deel van baarmoederingang boven tot in de vulva beneden. Zij verbindt dus de uitwendige en inwendige delen van het vrouwelijke voortplantingssysteem. De vagina is 8 tot 12 cm lang.
· Eileiders - Dit zijn buisvormige uitlopers van de baarmoeder. Ze eindigen bij de eierstok en vervoeren eicellen naar de baarmoeder. Na een conceptie (bevruchting tussen eicel en zaadcel) duurt het 5 – 7 dagen voor het eitje zich in de baarmoederwand kan nestelen.
· Hulpklieren - De klier van Bartholin, de borsten en de klier van Skene maken ook deel uit van het vrouwelijke voortplantingssysteem. De klieren van Bartholin bevinden zich rond de vaginale opening, terwijl de klieren van Skene zich bevinden naast de urinebuis. Beide scheiden glijvloeistof af tijdens seksuele stimulatie. Borstklieren produceren melk voor baby's, maar zijn ook betrokken bij seksuele activiteit.
· Vulva – De vulva is alles aan de buitenkant van de vrouwelijke genitaliën. Delen van de vulva zijn de kleine schaamlippen, de grote schaamlippen, de venusheuvel, de clitorale eikel en de clitorale voorhuid, evenals de urethrale uitgang en de vaginale ingang. De venusheuvel is het vetkussen over het schaambeen, dat dient als kussen tijdens seksuele activiteit. Labia majora en minora zijn vlezige weefselplooien die de vaginale en urethrale openingen omsluiten en beschermen.
Net zoals onze gezichten verschillend zijn, zijn onze vulva's dat ook. Een grote studie onderzocht 657 vulva's onder een microscoop en ontdekte dat het belangrijkste gemeenschappelijke kenmerk hun uniciteit was [3]. Je hoeft je dus geen zorgen te maken als die van jou er niet zo uitziet als op de plaatjes in een boek of op internet.
· De clitoris - In veel wetenschappelijke en medische handboeken wordt de anatomie van de clitoris niet uitgebreid beschreven, deels omdat deze pas in 1998 volledig werd ontdekt. Dit verklaart ook waarom de clitoris vandaag de dag nog steeds relatief onbekend is in al haar glorie. Dit orgaan is 8 tot 13 cm lang en groeit je hele leven lang.
Hoewel je in het bovenste deel van je vulva alleen een klein knobbeltje ziet, bedekt door een voorhuid, zit er veel meer onder de clitoris. Haar taak is je een goed gevoel te geven: ze heeft meer dan 800 zenuwuiteinden, meer dan waar ook in het lichaam, en kan krachtige sensaties opwekken.
Wat gebeurt er tijdens de menstruatiecyclus?
Tijdens je menstruatiecyclus zijn er twee belangrijke fasen. De fase voor de ovulatie (de folliculaire fase) en de fase na de ovulatie (luteale fase). De menstruatie en ovulatie zijn belangrijke gebeurtenissen die vallen onder de folliculaire fase.
Folliculaire fase
De folliculaire fase van de menstruatiecyclus begint op de eerste dag van de menstruatie. De naam zegt het eigenlijk al: het is de fase waarin de eicel wordt gerijpt in de follikel. Meerdere follikels in de eierstok beginnen zich gelijktijdig te ontwikkelen, maar normaal gesproken bereikt er slechts één (of in zeldzame gevallen twee) de eindstreep. De winnende follikel zwelt op en onder invloed van het luteïniserend hormoon (LH) scheurt hij open en geeft zijn eicel af. Het vrijkomen van de eicel noemen we de eisprong of ovulatie. De rijpe eicel die vrijkomt bij de ovulatie is slechts 24 uur levensvatbaar. De ovulatie vindt gewoonlijk 12 tot 14 dagen voor de menstruatie plaats en beëindigt de folliculaire fase.
Vitaminen en mineralen aanvullen en je cyclus ondersteunen doe je met het Cyclus+ Pakket.
De dagen na de ovulatie blijft het baarmoederslijmvlies zich verdikken en voorbereiden op de zwangerschap. Zonder zwangerschap overleeft het corpus luteum 10 tot 16 dagen. Daarna nemen de hormonen af, breekt het baarmoederslijmvlies af en wordt het als menstruatie afgestoten. Opnieuw begint een nieuwe menstruatiecyclus. Is er wel sprake van een zwangerschap dan blijft het corpus luteum drie maanden lang functioneren, net zo lang tot de placenta van de foetus het stokje overneemt en zelf progesteron gaat aanmaken.
Hoe regelt je lichaam de menstruatiecyclus?
Je menstruatiecyclus wordt in gang gehouden door het geraffineerde evenwicht van hormonen (geproduceerd in de hypothalamus, de hypofyse en de eierstokken) [4].
Gonadotropine-releasing hormoon (GnRH) van de hypothalamus zet het hele proces van de cyclus in gang. Het stimuleert de hypofyse om follikelstimulerend hormoon (FSH) en luteïniserend hormoon (LH) te produceren.
De hypofysehormonen werken in op de eierstokken. FSH stimuleert de groei en rijping van follikels, terwijl de LH-piek de eisprong veroorzaakt. De eierstokken produceren ook de cyclushormonen, oestrogeen en progesteron.
De hormoonniveaus variëren tijdens de menstruatiecyclus vandaar dat je in de verschillende fasen andere gevoelens kunt ervaren. Oestrogeen stuurt bijvoorbeeld de folliculaire fase, terwijl progesteron de luteale fase voor rekening neemt.
Volg je ovulatie
Gemiddeld vindt de ovulatie ongeveer twee weken voor de menstruatie plaats. Maar dit is niet voor iedereen hetzelfde, omdat het afhangt van de lengte van je menstruatiecyclus.
Door je ovulaties bij te houden, kun je je kansen op een zwangerschap vergroten. Merk je dat je veel rode dagen hebt omdat de eisprong laat in de cyclus plaatsvindt of blijft een eisprong uit (anovulatoire cyclus) dan is het verstandig om professionele ondersteuning te gebruiken. Kies daarbij voor een orthomoleculair therapeut gespecialiseerd in vruchtbaarheid die samen met jou aan de oorzaak werkt en je lichaam ondersteunt om haar natuurlijke balans weer te vinden. Reserveer een afspraak
Veranderingen in je lichaam vroegtijdig opsporen
Je menstruatiecyclus kan van periode tot periode licht veranderen. Dit kan een normale variatie zijn (bijvoorbeeld bij ziekte, stress of reizen) maar het kan ook wijzen op een onderliggend gezondheidsprobleem.
Aandoeningen zoals schildklieraandoeningen, polycysteus ovarium syndroom (PCOS), endometriose, hormonale disbalans en andere menstruele en reproductieve aandoeningen kunnen je menstruatiecyclus beïnvloeden.
Merk je dat je cyclus een aantal maanden achter elkaar afwijkt (bijvoorbeeld meer rode dagen dan normaal), neem dan contact op met een professional. Al wanneer je 3 cycli achter elkaar meer dan 8 a 9 rode dagen hebt dan is er een goede reden om aan de slag te gaan en je cyclus te verbeteren. LEES MEER
Bouw een goede relatie op met je lichaam
Hoe beter je je lichaam beter kent, hoe beter je er een gezonde relatie mee kunt opbouwen. Daarom is het zo belangrijk dat je het verloop van je menstruatiecyclus bijhoudt. Je ervaart wat er in je lichaam gebeurt en waarom het gebeurt. Dit opent je ogen voor de wonderen van de vrouwelijke anatomie en helpt je te waarderen wat je lichaam allemaal voor je doet.
Door je cyclus te volgen ga je verbanden zien met je voedingspatroon, levensstijl, slaapkwaliteit, stemming en stress. Met deze informatie kun je veranderingen aanbrengen en daarmee je hormoonbalans en algemene gezondheid verbeteren.
Vruchtbaarheidsbewustzijn en de basale lichaamstemperatuur (BBT)
Er bestaan veel misvattingen over het moment waarop je zwanger kunt worden. Bijvoorbeeld dat je gedurende je hele cyclus zwanger kunt worden, dus ook tijdens je menstruatie (lees HIER waarom dat niet kan). In werkelijkheid kun je per cyclus slechts 6 dagen zwanger worden. Gezond sperma kan inwendig tot vijf dagen overleven en de levensduur van de eicel is 24 uur, maakt samen 6 dagen. Door je basale lichaamstemperatuur (BBT) te meten met de Daysy weet je wanneer de vruchtbare en onvruchtbare dagen zijn.
De basale lichaamstemperatuur is je lichaamstemperatuur bij het wakker worden. Deze temperatuur meet je in de ochtend direct na het wakker worden onder de tong, nog voordat je uit bed stapt. Je BBT is een belangrijke aanwijzing om te weten op welk moment je ovuleert [5].
Je basale lichaamstemperatuur varieert gedurende je menstruatiecyclus. Zo ligt je BBT voor de ovulatie tussen de 36,1 °C en 36,5 °C. Na de ovulatie verhoogt progesteron je BBT met ongeveer 0,3 °C en zorgt ervoor dat dit tot aan je menstruatie zo blijft. Als je een paar dagen achter elkaar een kleine, maar significante stijging van je BBT meet, weet je dat de eisprong heeft plaatsgevonden en dat je gedurende de rest van die cyclus niet meer zwanger kunt worden.
Meer dan 35 jaar cyclusonderzoek en analyse van meer dan 10 miljoen cycli liggen ten grondslag aan de ontwikkeling van de cyclustracker Daysy. Met Daysy meet je de basale lichaamstemperatuur om je ovulatie dus je vruchtbare en onvruchtbare dagen te volgen.
Daysy heeft minder dan 90 seconden nodig om de meest nauwkeurige temperatuurmeting onder de tong te meten. Omdat je geen aparte thermometer gebruikt en de data vervolgens handmatig invoert in de app, heb je hierdoor geen kans op gebruikersfouten.
Daysy is niet zomaar een mooie thermometer. De ultra gevoelige sensor registreert een nauwkeurig resultaat waarbij ze wacht tot de temperatuurwaarde stabiel is om de meting te voltooien. Wanneer de temperatuur daalt tijdens de meting (bijvoorbeeld omdat via de ademhaling koude lucht binnenkomt), wacht de sensor tot de temperatuur weer stijgt en stabiliseert. Op deze manier sluit je foutieve metingen uit die met gewone thermometers kunnen ontstaan omdat ze vaak een vast meetmoment van 30 seconden hebben.
De innovatieve technologie integreert de verzamelde gegevens en onderscheid je onvruchtbare en vruchtbare dagen met een nauwkeurigheid van 99,4% [6]. Het interne algoritme analyseert je basale lichaamstemperatuur en corrigeert daarbij incidentele uitschieters (bij ziekte, koorts).
Daysy geeft je volledig gepersonaliseerde informatie over je cyclus. Met de DaysyDay App leer je het verloop van je cyclus kennen, je metingen, kleuren in de grafiek en kalender geven inzicht over jouw hormonale gezondheid.
Tot slot
Zoals je nu weet is je basale lichaamstemperatuur gedurende de fasen van je menstruatiecyclus verandert. Het vertelt je of en wanneer de eisprong plaatsvindt. De Daysy cyclustracker heeft een gevoelige sensor om deze lichte variaties in je basale lichaamstemperatuur te detecteren. Maar daar blijft het niet bij. Daysy analyseert deze gegevens en geeft de vruchtbare en onvruchtbare dagen van je menstruatiecyclus aan met een nauwkeurigheid van 99,4%.
De gemiddelde duur dat vrouwen vruchtbaar zijn in hun leven is ongeveer 37 jaar. Hoe mooi is het dat je vanaf je eerste menstruatie tot de menopauze inzicht hebt. Het bijhouden van je menstruatiecyclus is cruciaal voor de algehele gezondheid [7]. Het helpt je om je lichaam te begrijpen en ongewone veranderingen op te merken. Je lijf is sterk, vitaal en wijs en als je het op de juiste manier ondersteunt weet je precies hoe je een goede gezondheid en een gezonde menstruatiecyclus kunt nastreven.
Voor de jonge dames (nog niet seksueel actief) is er de Teena menstruatietracker voor tieners. Ben je al verder en wil je weten wanneer de vruchtbare en onvruchtbare dagen zijn dan heb je veel aan de Daysy.
Bronnen
[1] Female Reproductive System: Structure & Function | Cleveland Clinic
[2] Hysterectomy Uniquely Impacts Spatial Memory in a Rat Model: A Role for the Nonpregnant Uterus in Cognitive Processes
[3] Measurements of a “normal vulva” in women aged 15-84: A cross-sectional prospective single centre study | Request PDF
[4] The Hypothalamic-Hypophyseal-Ovarian Axis and the Menstrual Cycle | GLOWM
[5] Basal body temperature for natural family planning - Mayo Clinic
[6] Accuracy
[7] Trends in Age at Natural Menopause and Reproductive Life Span Among US Women, 1959-2018 | Adolescent Medicine | JAMA